رشـد و تکامـل
رشد و تكامل دو پديده ي همراهند وبا یکدیگر مجموعه ي تغييرات طبيعي بدن را از نظر كمي و كيفي در بر مي گيرند.رشد به معناي افزايش اندازه فيزيكي تمام يا قسمتهاي مختلف اعضاء و اندام بدن اطلاق مي شود كه غالبا با اندازه گيري قد، وزن و دورسر در كودكان سنجيده مي شود . تكامل بيشتر به افزايش مهارت اعضاء و عضلات بدن و هماهنگي آنها با سيستم مغز و اعصاب اطلاق مي شود كه در آن كودك مراحل مختلف نمو و تكامل را يكي پس از ديگري طي مي كند. اختلال تكامل يكي از مشكلاتي است كه ممكن است در ابعاد مختلف رشد كودك (حركتي، گفتاري، رفتاري و ذهني) روي داده و به بروز بيماري هايي مانند فلج مغزي، تاخير تكلم، عقب ماندگي ذهني و اوتيسم منجرشود. شناخت عوامل خطرساز در تشخيص بموقع و سريع موارد تاخير تكامل بسيار مهم است. در كشورهاي پيشرفته با غربالگري بيماري هاي مهم، مي توانند هرچه سريع تر بيماري را در مرحله قابل درمان شناسايي كنند؛ اما در كشورهايي كه اين امكان وجود ندارد، حداقل بايد جمعيت پرخطر را شناسايي كرده و به وضعيت آنها رسيدگي شود.قابل ذكر است كه در ايران به منظور شناخت بيماري هايي مانند هيپوتيروئيدي و فنيل كتونوري ،غربالگري پس از تولد انجام مي شود.اين امر از تشخيص دير هنگام اين بيماري ها كه به عقب ماندگي ذهني مي انجامد و در نتيجه رنج بسيار به كودك ونيز هزينه ي بالا براي انجام اقدامات درماني وتوانبخشي به خانوا ده و جامعه تحميل مي كند، پيشگيري مي نمايد. هر گاه يكي از عوامل خطرساز وجود داشته باشد، بايد كودك براي ارزيابي تكامل به پزشك متخصص ارجاع داده شود. به اين صورت مي توان هر چه سريع تر و در سنين اوليه، نسبت به موارد تاخير تكامل پي برده و براي درمان يا توانبخشي برنامه ريزي نمود. اختلالات رشد و کوتاهی قد از اختلالات شایع اندوکرین میباشد. علل کوتاهی قد به سه گروه واریانت نرمال، اختلالات رشد اولیه و ثانویه تقسیم میشود. واریانت نرمال شامل کوتاه قدی ژنتیک (فامیلیال)، سرشتی و ایدیوپاتیک می باشد. اختلالات رشد اولیه شامل اختلالات استخوانی و صفحه رشد (آکندروپلازی, هیپوکندروپلازی و ... ) [3]ناهنجاریهای کروزمومی (سندرم داون، ترنر و ...) و اختلالات رشد داخلی رحمی(سندرم راسل سیلور، سندرم نونان، سندرم پرادرویلی و ...) می باشد.عدم دریافت کافی پروتین و کالری شایعترین علت اختلال رشد می باشد[4] .اختلالات رشد ثانویه به دو گروه (بیماری های مزمن، گوارش، کلیه، قلب و ...) و اختلالات اندوکرین (کم کاری هیپوفیز، سندرم کوشینگ، کم کاری کاذب پاراتیروئید، ریکنز، کمبودIGF-1) تقسیم می شود.در گروهی از بیماری های فوق شامل کمبود هورمون رشد، نارسایی مزمن کلیه، سندرم ترنر[5] ، سندرم پرادرویلی[6] ، Small for gestational age, کوتاهی قد ایدیوپاتی [[7 با تجویز به موقع هورمون رشد می توان کوتاهی قد را درمان نمود.از طرف دیگر هورمون رشد داروی گرانی است و در موارد تجویز نابجا و تزریق هر شب آن می تواند استرس قابل توجه و بار مالی سنگین برای خانواده و جامعه ایجاد نماید.متاسفانه هم در تشخیص و هم در پروسه درمان این بیماران با هورمون رشد مشکلات عدیده ای وجود دارد از جمله این مشکلات عدم تشخیص به موقع علل اندوکرین کوتاهی قد و از طرف دیگرتجویز بی مورد هورمون رشد می باشد معمولا بیماران مبتلا به اختلالات رشد و تکامل دیر مراجعه می نمایند و از طرف دیگر با مراجعه به متخصصین اطفال، داخلی و ... سر در گم شده و تشخیص داده نمی شوند. هدف از تشکیل هسته رشد و تکامل، پژوهش در زمینه بروز، علل اختلالات رشد و تکامل در کودکان، پیشگیری از عوارض بیماری و ارتقاء روند درمان و پیگیری بیماران فوق توسط پزشکان متخصص کودکان و فوق تخصص غدد می باشد.